جزوه تجارت 1

 مفهوم  حقوق : 

حقوق که جمع کلمه حق است اصطلاحاً دو معنی دارد :

الف ) معنی ذاتی (فردی ) حقوق  :

 کلیه اختیارات، سلطه ها، امتیازات و توانائیهای قانونی را می گویند که فرد در اجتماع و در برابر دیگران دارا است. در این مفهوم، حقوق را فردی یا ذاتی می نامند مانند حق تملک، حق دفاع، حق آزادی .

ب ) معنی عینی (خارجی ) حقوق :

حقوق عینی کلیه قوانین، قواعد واصول که روابط افراد را با همدیگر و با جوامع قانونی تنظیم و تنسیق می نماید. در این معنی حقوق را عینی یا خارجی می نامند مانند قانون مدنی، اصل آزادی، قاعده تصرف .

تعهد و تکلف : دربرابرهرحق به معنی ذاتی که مستلزم صیانت و رعایت از طرف افراد است و صاحب آنرا ذیحق می نامند عنصر دیگری وجود دارد بنام تعهد یا تکلیف که دارنده آن را متعهد یا مکلف می نماید.

ضمانت اجراء : ضمانت اجراء ناشی از داشتن حق واتکاء آن به قانون است. هم حق ذاتی وهم حق عینی به وسیله قانون حفظ و تنظیم می گردد این کیفیت، قاعده ضمانت اجرائی حقوق نامیده می شود.

منبع حقوق : منبع و منشأ حقوق اصول و قوانین موضوعه از طرف قوه مقننه است. همچنین در مواردی که قانونی وجود نداشته یا ساکت باشد عرف به منزله قانون است.

موضوع حقوق : موضوع حقوق انسان اجتماعی است که در نتیجه زندگی مدنی روابط و مناسباتی بین افراد انسان ایجاد می شود و حقوق بوجود می آید.

غیر منقول بنماید به موجب تصریح ماده4 قانون تجارت، تجاری نخواهد بود.

علم حقوق : مجموعه دانستنیهای مربوط به حقوق فردی و عینی علم حقوق را تشکیل می دهد.

تقسیمات حقوق : حقوق به دو رشته اصلی تقسیم می شود که عبارتند از:

1) حقوق عمومی     2) حقوق خصوصی  

حقوق عمومی : 

حقوق عمومی یا روابط افراد را با دولت تنظیم می کند که رشته های عمده آن عبارتست از: حقوق اساسی، حقوق اداری، حقوق جزا، اصول محاکمات جزایی و یا روابط دولتها را باهم تنظیم می نماید که رشته عمده آن حقوق بین الملل عمومی است .

حقوق خصوصی:

حقوق خصوصی نیزیا روابط افراد را با همدیگر تنظیم می کند که رشته های مهم آن عبارتند از : حقوق مدنی، حقوق تجارت، اصول محاکمات مدنی و یا روابط افراد را با اتباع دولتهای دیگر تنظیم می کند و آن حقوق بین الملل خصوصی است. 

حقوق بازرگانی ( تجارت ) :

بر اساس طبقه بندی فوق حقوق بازرگانی جزو حقوق خصوصی است. با وجود این موارد زیادی در حقوق تجارت مربوط به مناسبات بازرگانان و دولت از لحاظ تجارتی موضوع بحث می باشد و از این جهت حقوق بازرگانی با حقوق عمومی ارتباط پیدا می کند .

 مقدمه علم حقوق

از قانون تا آيين‌نامه..

دكتر ناصر كاتوزيان از اساتيد برجسته علم حقوق در كتاب مقدمه علم حقوق آورده است:

«وقتي در منابع حقوق ازقانون سخن گفته مي‌شود و اين منبع در برابر عرف به كار مي‌رود، مقصود تمام مقرراتي است كه از طرف يكي از سازمان‌هاي صالح دولت وضع شده است، خواه اين سازمان قوه مقننه يا رئيس دولت و يا يكي از اعضاي قوه مجريه باشد.در اين معني عام، قانون شامل تمام مصوبات مجلس و تصويب نامه‌ها و بخش نامه‌هاي اداري نيز مي‌شود». اين درك عام از قانون كه معمولا توسط كليه كارگزاران دولتي در بين مردم تبليغ مي‌گرددو تفكر عوام نيز زمينه پذيرش آن را دارند تا آنجا پيش مي‌رود كه يك بخش نامه وزير معادل مواد قانون اساسي و يا قوانين مصوب مجلس ارزش اجرايي پيدا كرده و به آن قانون نيز اطلاق مي‌شود.